Huyện Hòa Vang: Di tích là hợp phần hữu cơ của cuộc sống hiện tại

         Hòa Vang là địa phương giàu truyền thống cách mạng và văn hóa, nơi còn lưu giữ nhiều di sản vật thể, phi vật thể cùng các di tích lịch sử, văn hóa có giá trị khác. Các di tích này đều hàm chứa và tôn vinh những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp và lòng tự hào của người dân địa phương. Đó là nguồn tài nguyên quý giá, có vai trò quan trọng trong đời sống văn hóa tinh thần của nhân dân, cũng là động lực để phát triển kinh tế-xã hội của mảnh đất “Một chấm son”, tạo nền tảng quan trọng trong xây dựng Hòa Vang trở thành đô thị giàu bản sắc.

Lễ Mục đồng tại thôn Phong Nam, xã Hòa Châu

       “Đánh thức” di tích

       Với vị thế chiến lược quan trọng về quân sự và phát triển KT-XH nên trong suốt chiều dài dựng nước và giữ nước của dân tộc, Hòa Vang được ví như một “bảo tàng cách mạng”, “kho tàng văn hóa” của thành phố Đà Nẵng.

       Hiện nay trên địa bàn huyện Hòa Vang có 35 di tích lịch sử - văn hóa, kiến trúc nghệ thuật được xếp hạng; trong đó 06 di tích cấp quốc gia và 29 di tích cấp thành phố.

      Thời gian qua, thành phố đã tiến hành khôi phục, trùng tu, tôn tạo nhiều di tích lịch sử - văn hóa trên địa bàn huyện. Giai đoạn năm 2016 - 2021, toàn huyện có 16 di tích được đầu tư nâng cấp với tổng kinh phí hơn 50 tỷ đồng. Hiện nay, các ngành chức năng đang tiếp tục chuẩn bị đầu tư 04 di tích đình làng, với tổng kinh phí dự kiến hơn 30 tỷ đồng. Việc phục dựng, tôn tạo, tu bổ di tích luôn được tiến hành thận trọng, bảo đảm yếu tố gốc. Ngoài ra, huyện cũng tôn tạo các hạng mục không phải yếu tố gốc đối với 03 di tích khác.

      Có thể khẳng định, dù số lượng di tích trên địa bàn huyện nhiều và đa dạng loại hình nhưng việc bảo vệ, trùng tu tôn tạo luôn được thực hiện kịp thời, đã góp phần khơi mở nhiều lớp “trầm tích” thời gian trong mỗi di tích. Trong đó, địa điểm chiến thắng Gò Hà, xã Hòa Khương là một ví dụ. Trận đánh Gò Hà vào đêm cuối tháng 10 năm 1965 do Tiểu đoàn 1 “R20” phối hợp với bộ đội Hòa Vang, Điện Bàn đã tiêu diệt phần lớn các mục tiêu trọng yếu của cứ điểm. Đây là lần đầu tiên lực lượng vũ trang địa phương tiến công và giành thắng lợi ở một công sự vững chắc với trang bị hiện đại của địch trên chiến trường miền Nam Việt Nam. Chiến công là vậy nhưng mãi về sau, trận đánh này chỉ lưu lại cho hậu thế một khối bê-tông nhỏ trên khu đồi đầy cây cỏ.

       54 năm sau ngày trận đánh, UBND thành phố đã đầu tư 12 tỷ đồng để xây dựng Công viên văn hóa địa điểm chiến thắng Gò Hà. Công trình được hoàn thành đã thể hiện tâm huyết, tình cảm và trách nhiệm của lãnh đạo thành phố, lãnh đạo huyện, cũng như nguyện vọng của thân nhân liệt sĩ và nhân dân toàn huyện. Sau khi khánh thành, Công viên đã thật sự là “địa chỉ đỏ” trong việc giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ khi ngày càng có nhiều đoàn học sinh được tổ chức đến dâng hương, nghe kể chuyện truyền thống.

      Các di tích lịch sử được xây dựng, trùng tu trên địa bàn huyện không chỉ là “nhân chứng sống”, có giá trị lịch sử to lớn, lưu giữ một giai đoạn lịch sử hào hùng trong quá trình đấu tranh cách mạng của quân dân ta, mà còn góp phần khơi dậy lòng yêu nước và ý chí tự lực tự cường, khát vọng dựng xây đất nước cho các thế hệ mai sau.  Khu căn cứ cách mạng Huyện ủy Hòa Vang tại thôn Phú Túc, xã Hòa Phú cũng vậy. Hình thành trong những năm tháng khốc liệt của hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, Căn cứ Huyện ủy vừa là nơi “gieo mầm” hạt giống cách mạng, vừa là nơi khơi nguồn và “giữ lửa” phong trào đấu tranh của huyện cho đến ngày đất nước hoàn toàn độc lập. Nơi đây đã có hơn 1.000 chiến sĩ, cán bộ ta nằm lại với mảnh đất Phú Túc này trong giai đoạn ác liệt ấy. Với những đóng góp to lớn cho sự nghiệp cách mạng, Khu căn cứ được xếp hạng di tích Lịch sử quốc vào năm 2014.  

       Qua nhiều lần xây dựng, trùng tu, nâng cấp, gần đây là nhân kỷ niệm 75 năm Ngày Thương binh Liệt sĩ, huyện Hòa Vang đã tổ chức Lễ khánh thành các hạng mục tại Khu di tích Căn cứ Huyện ủy Hòa Vang, gồm: khu nhà đón tiếp, nhà Trưng bày và Nhà tưởng niệm. Hiện nay, Khu căn cứ đã trở thành điểm tham quan du lịch về nguồn lý tưởng cho bao du khách, nhất là lớp trẻ. 

       Cũng như bao miền quê khác trên dải đất hình chứ S, huyện Hòa Vang có rất nhiều đình làng. Đình làng ở đây không chỉ đơn thuần là nơi thờ cúng mà còn là không gian sinh hoạt văn hóa, tâm linh, là sợi dây gắn bó cộng đồng, là thiết chế văn hóa tín ngưỡng trong cư dân. Cùng với đó, nhiều ngôi đình ở Hòa Vang còn gắn liền với sự nghiệp cách mạng của Đảng và các cuộc kháng chiến cứu nước thần thánh của dân tộc.

        Ngày nay, thiết chế đình làng ở huyện Hòa Vang vẫn là các di sản vô cùng quý giá, có ý nghĩa to lớn về lịch sử văn hóa, kiến trúc nghệ thuật, đặc biệt là giá trị đời sống tinh thần tín ngưỡng gắn với sinh hoạt cộng đồng, lễ hội, các trò chơi dân gian... Không gian văn hóa, hồn cốt của đình làng ở Hòa Vang vẫn được nối tiếp bảo tồn, trùng tu, phục dựng, giữ thâm nghiêm cổ kính và cũng là minh chứng sống động cho lịch sử, nguồn cội của con người và mảnh đất nơi đây.

       Nhiều năm qua, con cháu ngũ tộc: Đặng, Lâm, Nguyễn, Trần, Lê (con cháu của 05 bậc Tiền hiền có công khai khẩn lập làng) cũng như nhiều du khách khác khá quen thuộc với lễ hội đình làng Túy Loan - ngôi đình có truyền thống hơn 500 tuổi cùng 26 sắc phong của các vua triều Nguyễn.

        Sau hai năm không tổ chức phần hội do ảnh hưởng dịch, năm 2023 đến nay, đình Túy Loan khai hội vào ngày mồng 9 và mồng 10 tháng Giêng với nhiều hoạt động sôi nổi, hào hứng. Ngoài phần lễ như rước sắc phong, cúng tế; phần hội với các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao như đánh trống hội khai xuân, hô hát chòi; hát hò khoan đối đáp trên sông; thi cờ người, thi gói bánh tét, nướng bánh tráng; thi đua ghe, với sự tham gia đông đảo của người dân trong và ngoài địa bàn. Với người con xa quê, việc tìm về với không gian lễ hội đầu năm mới là tìm về với cội nguồn, về với quê cha đất tổ, về với tuổi thơ…

       Trên đây chỉ là 03 trong rất nhiều di tích lịch sử - văn hóa trên địa bàn huyện Hòa Vang đã phát huy hiệu quả, ngày càng thu hút người dân, học sinh và du khách đến tham quan, nghiên cứu và ôn lại truyền thống cách mạng.

        Di sản văn hóa nói chung, di tích lịch sử - văn hóa nói riêng chính là nguồn tài nguyên vô giá, sức mạnh nội sinh quan trọng cho sự phát triển bền vững của quốc gia, dân tộc. Chính vì vậy, để các di tích lịch sử - văn hóa trên địa bàn huyện trở thành lợi thế, là địa chỉ đỏ để giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ mai sau và góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội của huyện phát triển thì việc bảo tồn, gìn giữ, phát huy giá trị di tích là nhiệm vụ không của riêng ai. Có như thế, các di tích lịch sử, văn hóa dù đến từ quá khứ nhưng sẽ trở thành hợp phần hữu cơ của hiện tại. 

Trò chơi Cờ người tại Lễ hội đình làng Túy Loan

        Di tích là hợp phần hữu cơ của hiện tại

        Nghị quyết 43-NQ/TW ngày 24/01/2019 của Bộ Chính trị về “Xây dựng và phát triển thành phố Đà Nẵng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” đã xác định quan điểm: “Phát triển thành phố Đà Nẵng theo hướng đô thị sinh thái, hiện đại, thông minh, mang tầm quốc tế và có bản sắc riêng”.

       Nghị quyết 07-NQ/TU, ngày 07/07/2021 của Ban Thường vụ Thành ủy Đà Nẵng về “Xây dựng và phát triển huyện Hòa Vang đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” xác định, xây dựng phát triển Hòa Vang có bản sắc riêng, bảo tồn bản sắc dân tộc, phát triển đô thị gắn với giữ gìn hình ảnh nông nghiệp, nông thôn, tôn tạo và phát huy giá trị các di tích lịch sử.

       Trong hành trình đưa Hòa Vang trở thành đô thị sinh thái giàu bản sắc, huyện Hòa Vang đã ban hành Nghị quyết về bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử - văn hóa trên địa bàn huyện đến năm 2030, tầm nhìn đến 2045, trưng cầu ý kiến của các chuyên gia, nhà nghiên cứu để tìm giải pháp tôn tạo làng cổ Phong Nam, xã Hòa Châu, thí điểm xây dựng thôn Phong Nam, xã Hòa Châu và thôn Bồ Bản, xã Hoà Phong trở thành làng kiểu mẫu có bản sắc riêng. Cùng với đó, huyện tổ chức hội thảo về công tác quản lý, bảo tồn, phát huy giá trị di tích trên địa bàn, tiến hành ký kết hợp tác với các sở ngành của thành phố về hỗ trợ huyện phát triển các di tích…

        Để di tích là hợp phần hữu cơ, thúc đẩy nhanh quá trình xây dựng đô thị snh thái, giàu bản sắc, thời gian đến, huyện Hòa Vang sẽ tăng cường liên kết với các địa phương trong vùng để nâng cao hiệu quả trong công tác bảo tồn, phát huy giá trị các di tích; tổ chức các hoạt động, chương trình về nguồn, dâng hương, báo công, giao lưu văn hóa, văn nghệ, trải nghiệm... tại các khu di tích lịch sử, tạo thành phong trào sâu rộng, thường xuyên đối với các tổ chức, cơ quan, đơn vị, địa phương trong và ngoài huyện. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, công nghệ số trong xây dựng cơ sở dữ liệu quản lý, bảo tồn, khai thác, phát huy giá trị các di tích lịch sử - văn hóa, tạo thành sản phẩm du lịch văn hóa hấp dẫn, góp phần thúc đẩy tăng trưởng, phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

         Cùng với đầu tư của Nhà nước, coi trọng xây dựng các cơ chế, chính sách, tăng cường sự tham gia, huy động nguồn lực xã hội để đầu tư, xây dựng, nâng cao chất lượng các thiết chế văn hóa; đẩy nhanh tiến độ xây dựng hạ tầng giao thông, nhất là các tuyến đường liên kết vùng, hạ tầng du lịch... tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội, đồng thời là điều kiện để tăng cường kết nối, giao lưu, hợp tác, phát triển văn hóa nói chung, bảo tồn, phát huy giá trị các di tích nói riêng; gắn kết chặt chẽ việc phát triển du lịch với bảo tồn và phát huy các giá trị tài nguyên thiên nhiên, di tích lịch sử - văn hóa và bản sắc văn hóa dân tộc Cơ tu; xây dựng các sản phẩm du lịch, trọng tâm là sản phẩm du lịch lịch sử, lễ hội, sinh thái, cộng đồng...

         Phát huy tiềm năng, lợi thế và xu thế thị trường du lịch, xây dựng, phát triển các sản phẩm du lịch mới có tính đặc trưng, riêng có.

Hội thảo về công tác quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị các di tích trên địa bàn huyện Hòa Vang

        Tại Hội thảo về công tác quản lý, bảo tồn, phát huy giá trị di tích trên địa bàn huyện Hòa Vang vào ngày 04 tháng 3 năm 2023, Bí thư Huyện ủy Tô Văn Hùng đã nêu quyết tâm: “Bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử, văn hóa có vai trò quan trọng, góp phần vào sự phát triển kinh tế - xã hội huyện Hòa Vang. Vì vậy, huyện sẽ tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục truyền thống lịch sử văn hóa, cách mạng; quảng bá, giới thiệu về di tích để thu hút đông đảo nhân dân và du khách tới tham quan. Đồng thời, quan tâm tổ chức các lớp tập huấn về công tác bảo tồn di tích cho cán bộ, những người làm công tác văn hóa; tăng cường công tác chỉ đạo, quản lý việc trùng tu, tôn tạo di tích trên địa bàn. Chú trọng tổ chức các hoạt động, chương trình về nguồn, dâng hương, báo công, tham quan tại các khu di tích lịch sử, tạo thành phong trào sâu rộng, thường xuyên đối với các tổ chức, cơ quan, đơn vị, địa phương và nhân dân... Từ đó, thấm sâu và lan tỏa truyền thống yêu nước, cách mạng của vùng đất “Một chấm son”, tạo ra nguồn lực tinh thần quan trọng để Đảng bộ, chính quyền và nhân dân huyện Hòa Vang đoàn kết, xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp, văn minh theo hướng đô thị giàu bản sắc”./.

                                                                                                                                                             Vu Gia